Πώς ένας απομονωμένος μουσικός στην Ίμπιζα άλλαξε για πάντα τον ήχο των ‘90s
Ήταν 1989.
Η mainstream pop ζούσε τη χρυσή εποχή των φώτων, της επιφάνειας και των υπερπαραγωγών.
Ο Michael Cretu, όμως —Ρουμάνος συνθέτης, παραγωγός και μουσικός με κλασική παιδεία— ένιωθε αποκομμένος από όλα αυτά.
Είχε ήδη γνωρίσει επιτυχία δουλεύοντας με καλλιτέχνες όπως η Sandra (σύζυγός του) και ο Peter Schilling, αλλά κάτι μέσα του ζητούσε σιωπή.
Έτσι, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ίμπιζα, πολύ πριν το νησί γίνει σύμβολο της club κουλτούρας. Εκεί, μέσα στην απομόνωση, έστησε το προσωπικό του στούντιο, A.R.T. Studios, έναν χώρο ησυχίας και πειραματισμού.
Ένα βράδυ, μετά από μια δυνατή καταιγίδα, ο Cretu περπάτησε στην παραλία. Ο άνεμος, τα κύματα, η ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα τού προκάλεσαν μια σχεδόν μυστικιστική εμπειρία.
“Εκείνη τη στιγμή ένιωσα ότι ακόμη και η σιωπή έχει ρυθμό,”
θα πει αργότερα σε συνέντευξή του.
Αυτή η φράση ήταν η σπίθα. Μέσα σε λίγες μέρες, επέστρεψε στο στούντιο και δημιούργησε τον σκελετό του “Sadeness (Part I)” — ένα κομμάτι που έμελλε να αλλάξει την πορεία της ηλεκτρονικής μουσικής.
Το “Sadeness” δεν έμοιαζε με τίποτα που είχε ακουστεί ως τότε. Ο Cretu συνδύασε ηλεκτρονικά beats, new age συνθετικά στρώματα και δείγματα από γρηγοριανά άσματα μοναχών.
Ο ήχος αυτός έφερνε μαζί δύο κόσμους: το ιερό και το ερωτικό.
Ο τίτλος είναι λογοπαίγνιο: “Sadeness” —όχι “Sadness”— παραπέμπει στον Marquis de Sade, σύμβολο της απαγορευμένης επιθυμίας.
“Ήθελα να δείξω τη σύγκρουση ανάμεσα στην πνευματικότητα και τη σάρκα,”
εξήγησε ο Cretu χρόνια αργότερα.
Η φωνή της Sandra ψιθυρίζει μέσα στο κομμάτι, σχεδόν σαν πειρασμός, ενώ οι ψαλμοί δίνουν έναν αέρα μυσταγωγίας. Το αποτέλεσμα; Μια μουσική εμπειρία που είναι ταυτόχρονα υπνωτιστική και προκλητική.
Ο Cretu ήξερε πως είχε δημιουργήσει κάτι μοναδικό. Όμως δεν ήθελε να το κυκλοφορήσει με το όνομά του.
Αντίθετα, επέλεξε την ανωνυμία. Ένα πρότζεκτ χωρίς πρόσωπο, χωρίς συνεντεύξεις, χωρίς φωτογραφίες — μόνο ήχοι και σύμβολα.
Έτσι γεννήθηκαν οι Enigma.
Η δισκογραφική Virgin Records δέχτηκε να κρατήσει το μυστήριο. Στα πρώτα δελτία τύπου δεν αναφερόταν καν το όνομα του δημιουργού. Όταν το άλμπουμ “MCMXC a.D.” κυκλοφόρησε στα τέλη του 1990, τα ραδιόφωνα άρχισαν να το παίζουν χωρίς να ξέρουν ποιος κρυβόταν πίσω του.
Κάποιοι πίστευαν ότι ήταν συλλογικό έργο μοναχών· άλλοι ότι πρόκειται για πείραμα κάποιου Βρετανού DJ.
Το “Sadeness (Part I)” σκαρφάλωσε στα charts όλου του κόσμου και το άλμπουμ πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα.
Η επιτυχία του Enigma άνοιξε έναν εντελώς νέο δρόμο στη μουσική. Ο συνδυασμός πνευματικότητας, ηλεκτρονικής αισθητικής και αισθησιασμού γέννησε ένα νέο είδος — μια γέφυρα ανάμεσα στο ambient, το world και το trip-hop.
Από εκεί και πέρα, καλλιτέχνες όπως οι Deep Forest, Delerium και Sacred Spirit ακολούθησαν τα ίχνη του, ενώ ο ήχος του Enigma εμφανίστηκε σε ταινίες, διαφημίσεις, ακόμη και θρησκευτικά τελετουργικά.
“Ήθελα να εξαφανιστώ πίσω από τη μουσική. Να μην υπάρχει ‘εγώ’, μόνο συναίσθημα.”
— Michael Cretu
Για τον Cretu, οι Enigma δεν ήταν απλώς μουσική. Ήταν μια ιδέα: η επιστροφή στην ουσία του ήχου, εκεί όπου το συναίσθημα προηγείται της ταυτότητας.
Το Sadeness μιλά για την ενοχή της επιθυμίας, για την πνευματική σύγκρουση που κουβαλά ο άνθρωπος ανάμεσα στο σώμα και στο πνεύμα. Και αυτό, τριάντα χρόνια αργότερα, παραμένει επίκαιρο.
Μετά το MCMXC a.D., ο Cretu συνέχισε το ταξίδι του με τα άλμπουμ The Cross of Changes (1993) και Le Roi est mort, vive le Roi! (1996), διατηρώντας πάντα το ίδιο πέπλο μυστηρίου.
Σήμερα, οι Enigma θεωρείται κλασικό. Όχι απλώς για τον ήχο του, αλλά για το θάρρος του να κάνει κάτι αδιανόητο:
να αφήσει τη μουσική να σταθεί χωρίς πρόσωπο, χωρίς εξήγηση, χωρίς θόρυβο.
Ίσως, τελικά, ο Michael Cretu να είχε δίκιο:
η σιωπή πράγματι έχει ρυθμό.
Ακολούθησε το HotRadio στο Facebook, το Twitter και το Instagram
Social Plugin